Văn hóa Mường Lò - Nghĩa Lộ.
Miền tây Yên Bái bao gồm thị xã Nghĩa Lộ và các huyện Văn Chấn, Mù Căng Chải. Nơi đây có thiên nhiên hùng vĩ, nhiều di tích lịch sử, văn hóa với 13 dân tộc anh em cùng chung sống từ lâu đời và một nền văn hóa đậm đà bản sắc, đồng thời cũng là nơi có cánh đồng lúa rộng thứ hai Tây Bắc, nổi tiếng với gạo trắng nước trong.
Người dân nơi đây sống nhân hậu, trung thực và hiếu khách. Vùng đất ấy từ lâu là điểm đến thân thiện, an toàn, hấp dẫn nhiều du khách trong và ngoài nước.
Xác định du lịch là ngành công nghiệp "không khói", có tác dụng như đòn bẩy để phát triển kinh tế, góp phần tạo nên một phương thức sản xuất mới cho đồng bào các dân tộc, ngành du lịch Yên Bái đã phối hợp các cơ quan, ban ngành và các địa phương xây dựng cơ sở hạ tầng, dần dần tạo nên cảnh quan môi trường du lịch, thu hút du khách ngày một nhiều hơn, đặc biệt là trong các tua "Du lịch về cội nguồn" phối hợp giữa các tỉnh Phú Thọ - Yên Bái - Lào Cai.
Ðến với miền tây Yên Bái, du khách được tìm tòi, khám phá thiên nhiên kỳ thú, các di tích, sinh hoạt văn hóa độc đáo và phong phú của các dân tộc thiểu số.
Tại Suối Giàng, một xã vùng cao của huyện Văn Chấn, nằm ở độ cao hơn 1.400 m so với mặt biển, du khách được tận hưởng không khí trong lành như ở Sa Pa, Tam Ðảo... chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ vĩ của thác nước Tập Lăng, vẻ nguyên sơ của rừng nguyên sinh, sự huyền bí của hang Cua Ðỏ, hang Hzasnan, được thăm các bản Mông, thưởng thức các món ăn dân tộc như: thắng cố, thịt lợn hun khói... đắm mình trong các điệu khèn, sáo, đàn môi, kèn lá và điệu hát trữ tình, sôi động trong các trò chơi dân gian như: nẩy pao, đẩy gậy, đánh quay...
Khi chia tay du khách có thể mua những đồ lưu niệm thổ cẩm, khèn, sáo... chè Shan được hái từ những cây chè cổ thụ hàng trăm tuổi. Thị xã Nghĩa Lộ, trung tâm kinh tế, văn hóa của khu vực miền tây, nơi được coi là đất tổ người Thái đen Tây Bắc, du khách được đi thăm khu di tích lịch sử cách mạng căng Nghĩa Lộ, với di tích ngục tù, tượng đài chiến thắng, nhà tưởng niệm 408 các Anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh trong cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập dân tộc. Lịch sử được tái hiện một cách có hệ thống, giúp du khách hiểu thêm về chiến công vĩ đại của nhân dân các dân tộc ở Mường Lò.
Những người yêu văn hóa Thái, một dân tộc chiếm 44% dân số của thị xã Nghĩa Lộ, có nền văn hóa lâu đời và đặc sắc, sẽ vô cùng thích thú khi tham quan các bản làng người Thái vẫn mang vẻ nguyên sơ; thăm "Nặm Tốc Tát" tức thác nước rơi và bãi đá cổ ở xã Thạch Lương, huyện Văn Chấn. Thác nước được coi là thiên đường lên trời của những linh hồn người Thái đen khi qua đời, còn bãi đá hàng nghìn tảng cũng được coi là hóa thân của những con trâu cúng viếng trong các tang lễ của khắp vùng Tây Bắc. Mường Lò còn rất nhiều hang động với nhiều nhũ đá muôn sắc mầu, hình dáng, khiến du khách như được sống trong sự chiêm nghiệm về quá khứ, hiện tại, tương lai.
Du khách sẽ dự những sinh hoạt văn hóa độc đáo như: Lễ hội "Xên bản xên mường" - tức cúng bản cúng mường, nhằm tri ân các bậc có công khai phá và đấu tranh bảo vệ đất Mường Lò; dự sinh hoạt "Hạn khuống", một hình thức diễn xướng sân khấu sơ khai, nơi trai gái hát đố giao duyên; dự hội "Lồng tồng", tức hội xuống đồng - một sinh hoạt độc đáo của cư dân lúa nước hay ngâm mình thư giãn trong các nguồn suối khoáng có độ nóng hơn 40oC, thưởng thức các món ăn dân tộc: xôi nếp ngũ sắc, thịt trâu sấy, gà nướng, cá suối, rau rừng, rêu suối... Trong tiếng "Khắp mơi lảu", tức hát mời rượu, trong men rượu cần ngọt dịu, trong chan chứa tình người, du khách cảm nhận được tinh túy của suối ngàn Tây Bắc, để rồi chỉ còn lại ấn tượng khó phai mỗi khi nhớ về một vùng đất, một vùng người lịch sử và huyền thoại.
Những nhà nghiên cứu, những du khách ham tìm tòi, khám phá còn rất thú vị khi cảm nhận trong phiên chợ vùng cao những sắc mầu đặc trưng với muôn sắc mầu của văn hóa dân tộc; trong kiến trúc nhà sàn, trong mỗi điệu xòe và ngay trong mỗi món ăn, mang trong đó quan niệm về vũ trụ, triết lý âm dương và ý nghĩa nhân sinh sâu sắc.
Có thể khẳng định rằng, du lịch miền tây Yên Bái đã và đang phát triển nhưng đồng thời cũng đứng trước vận hội và thách thức mới với những hạn chế nhất định về cơ sở hạ tầng và sản phẩm du lịch. Việc khôi phục và đưa những sinh hoạt văn hóa dân tộc vào khai thác du lịch có lúc đã sân khấu hóa, làm sai lệch văn hóa truyền thống.
Ðội ngũ hướng dẫn viên du lịch, đặc biệt là hướng dẫn viên tại cơ sở vừa thiếu, vừa yếu về chuyên môn, chưa có tính chuyên nghiệp cao, sau mỗi kỳ hội chợ thương mại du lịch, hoặc các tua "Du lịch về cội nguồn", lượng khách đến và trở lại chưa nhiều. Ðể du lịch miền tây Yên Bái khởi sắc và cất cánh, ngày càng thu hút được du khách tìm đến không chỉ một lần, cần có một kế hoạch mang tính toàn diện và dài hơi hơn nữa.
Cụ thể là khôi phục những giá trị văn hóa đã bị mai một hoặc bị pha trộn, biến tướng, trước hết là văn hóa Thái như: xây dựng các nhà sàn theo kiến trúc cổ, tức là phải có hai đầu hồi khum khum như mai rùa nhà người Thái gọi là "Tụp cống" với biểu tượng "Khau cút" trên hai hồi nhà, giờ đây cả Mường Lò không có một ngôi nhà sàn nào đúng với nguyên mẫu cổ, du khách thật khó phân biệt đâu là nhà sàn người Thái, đâu là nhà sàn người Tày, Mường... Có kế hoạch bảo tồn và quảng bá khu "Nặm Tốc Tát" và bãi đá cổ. Các điệu xòe cổ và các điệu xòe Thái phải được các đội văn nghệ của các xã, phường, huyện tập thành thục và chuẩn mực.
Ngày nay đôi khi các điệu xòe Thái đã mất dần đi sự duyên dáng uyển chuyển và tinh tế truyền thống. Các lễ hội cần được phục hồi nguyên gốc và nên tổ chức thêm nhiều hoạt động tìm hiểu, nghiên cứu văn hóa dân tộc như phong tục tập quán, tiếng nói và chữ viết... xây dựng các tua du lịch thể thao mạo hiểm, tắm suối khoáng thư giãn và chữa bệnh. Tổ chức trồng lại những rừng đào, rừng ban ở Suối Giàng, ở khu hang Thẩm Lé, ở đồi Pú Lo, Pú Trạng, khu căng đồn Nghĩa Lộ... Ða dạng hóa các sản phẩm hàng hóa thổ cẩm, đồ đan lát... Tổ chức lại hệ thống nhà hàng, khách sạn, nâng cấp chất lượng phục vụ từ khâu lưu trú đến các dịch vụ phục vụ. Tổ chức các tua du lịch khép kín, du lịch trực tuyến, tạo điều kiện cho du khách, đặc biệt là khách nước ngoài đến tìm hiểu, đăng ký tua, chuyển khoản qua mạng một cách thuận tiện...
Bình Luận