image description

Di tích lịch sử Chùa tháp Hắc Y - Đền Đại Cại

  • 12/05/2024

Chùa Tháp Hắc Y - Đền Đại Cại là một cụm quần thể di tích và khảo cổ học rất đặc biệt tại Yên Bái. Hãy cùng Chuồn Chuồn Nghĩa Lộ khám phá di tích độc đáo này ngay bây giờ!

Tổng quan về Chùa tháp Hắc Y- Đền Đại Cại

Quần thể di tích Chùa Tháp Hắc Y - Đền Đại Cại tọa lạc tại tỉnh lộ 134, xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 80km. Với địa hình hòa quyện với thiên nhiên, Đền Đại Cại không chỉ nằm ở dưới chân núi mà còn được bao bọc bởi dòng sông Chảy yên bình và con suối ngọc Đại Cại. Phát hiện vào năm 1995, quần thể này đã làm say mê những nhà khảo cổ học bởi sự khám phá bất ngờ dưới những cánh đồng bằi của người dân địa phương. Các di vật có niên đại cách đây 6-7 thế kỷ được khai quật, làm cho không gian này trở nên đặc biệt và hấp dẫn. Nếu bạn từng mê mẩn vẻ đẹp của những ngôi chùa cổ với kiến trúc Phật giáo thời Trần, thì chắc chắn quần thể Chùa Tháp Hắc Y - Đền Đại Cại sẽ làm bạn bất ngờ và thích thú.

Quần thể Chùa tháp Hắc Y- Đền Đại Cại có gì đặc biệt

1. Chùa tháp Hắc Y

Chùa tháp đất nung Hắc Y, hay còn được biết đến với tên gọi là miếu Hắc Y, trước đây nằm trên đỉnh núi Vua Áo Đen. Kiến trúc của chùa này rất độc đáo, phản ánh rõ nét dấu ấn Phật giáo thời Trần. Trong tháng 9 năm 2004, khi tiến hành khai quật khu vực phế tích của tháp Hắc Y, người ta đã phát hiện một diện tích hố khai quật lên đến hơn 500m2, chứa đựng một lượng lớn hiện vật cổ rất ấn tượng. Đặc biệt, những hiện vật này chứa hai lớp văn hóa chồng lên nhau, trong đó lớp văn hóa nhà Trần chủ yếu là các vật liệu làm từ đất nung, phản ánh rõ văn hóa kiến trúc của chùa và tháp Phật giáo. Mặc dù chỉ còn lại rất ít vật liệu kiến trúc như mảng ngói và gạch lát nền, điều này có thể lý giải bởi vì chùa ở vùng núi thường được xây dựng chủ yếu từ gỗ.

Về phần của chùa tháp, hiện vật chủ yếu là các vật liệu gạch và các khối kết cấu làm từ đất nung. Dựa vào những hiện vật được khai quật cùng với các di vật phát hiện dưới chân đồi khi tháp đổ, các chuyên gia khảo cổ học đã có đủ dữ liệu để phục dựng lại hình ảnh tòa tháp. Họ đã khám phá rằng đây từng là một tòa tháp khá lớn, một loại tháp cửu tầng (chín tầng) đã tồn tại trong quá khứ.

Sự phát hiện của Chùa tháp Hắc Y đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, khi lần đầu tiên người ta khám phá ngọn tháp thời Trần với kiến trúc dạng mái cong. Điều đặc biệt là sự hiện diện của bệ hoa sen trên một số tầng tháp và viền quanh chân tháp được làm từ lớp bệ hoa văn bằng đất nung. Thân tháp được trang trí một cách phong phú với lớp hoa văn đa dạng và tinh tế, cùng với kỹ thuật tạo hoa văn trang trí độc đáo cho từng tầng tháp và bệ thủy ba.

Phong cách kiến trúc của Chùa tháp Hắc Y phản ánh sự ảnh hưởng của nghệ thuật kiến trúc Chăm và đạo Lão Trung Quốc trong kiến trúc Phật Giáo Việt Nam. Sự ảnh hưởng của kiến trúc Chăm thể hiện rõ qua trang trí trên tháp bằng lá đề với hình chim phượng, mang lại sự tương đồng với trang trí ở các tháp Chăm không chỉ ở cách bài trí mà còn ở hình thức và cách chế tác. Ảnh hưởng của đạo Lão được thể hiện qua hoa văn cúc dây, một biểu tượng thường được đạo Lão sử dụng, hoặc hoa văn hình sừng bò vắt chéo nhau tạo thành hình như chữ "X". Đây là những đặc điểm nổi bật khiến Chùa tháp Hắc Y trở nên độc đáo và thu hút sự quan tâm của người khám phá và nghiên cứu về lịch sử và văn hóa.

2. Đền Đại Cại

Dựa vào sách sử cổ xưa, ý kiến của giới khảo cổ học và các hoạt động lễ hội của cư dân bản địa, Đền Đại Cại được xác định là một phần của chuỗi hạt di sản văn hóa Hắc Y- Đại Cại.

Đền Đại Cại mang đến một vẻ đẹp tinh tế, được xây dựng từ gỗ tứ thiết theo kiểu chữ Đinh. Mặc dù sử dụng vật liệu gỗ quý hiếm, nghệ thuật kiến trúc của đền vẫn giản dị nhưng rất cuốn hút. Bên trong đền, có đầy đủ các đồ thờ tự như bát nhang đồng, chiêng và chuông đồng, ngai thờ sơn son thếp vàng, và các chi tiết chạm trổ tứ quý được tạo ra từ các loại gỗ quý như lõi thọ, đinh hương, vàng tâm, và chò chỉ. Ngoài ra, các bệ Phật hình hoa sen làm từ đất nung, cùng với những chi tiết trang trí hình cánh sen đặc trưng trên các bát sứ và lọ sứ men ngà rạn, là dấu ấn của nghệ thuật thời Trần được thể hiện một cách rõ ràng.

Điều đặc biệt ở Đền Đại Cại là sự chạm trổ trên các tảng đá, nặng hơn 100kg, kê cột đình và cột đền, mang những hình mặt trăng, lá đề, hoa sen độc đáo. Đền còn lưu giữ sắc phong của các vị vua như sắc phong niên hiệu Lê Cảnh Hưng thứ 44, sắc phong của vua Tự Đức, hai sắc phong của vua Khải Định, một sắc phong của vua Thành Thái và một sắc phong của vua Duy Tân. Kiến trúc của Đền Đại Cại ấn tượng với những chân tảng đỡ cột nách và cột lòng, có đường kính lên đến 45cm, và cảnh nhỏ hơn với đường kính 32cm. Những chân tảng này được chạm khắc 16 cánh hoa sen vây quanh đều đặn.

Theo truyền thống, Đền Đại Cại được xây dựng từ hơn 300 năm trước, và được dùng để thờ bà Vũ Ngọc Anh - một nữ tướng vĩ đại thời Hậu Lê. Bà là một nữ tướng có uyên bác về cả văn và võ, được triều đình phong chức Tổng binh và sau này được vua tôn thờ làm nữ tướng. Bà đã có công lớn trong việc chống lại quân nhà Mạc và đóng góp xây dựng lũy và thành, đồng thời sáng lập chợ búa đầu tiên cho người dân trong vùng. Ngoài bà Vũ Ngọc Anh, Đền Đại Cại còn thờ hai anh em Vũ Văn Mật và Vũ Văn Uyển - hai nhà lãnh đạo có công lớn trong cuộc kháng chiến chống lại quân Mạc.

Nằm trong khu di tích này còn có thành Nhà Bầu - nơi huấn luyện quân lính một thời với thành đất, bãi đua ngựa dành cho kỵ binh... Từ Đền Đại Cại, bạn có thể nhìn thấy núi Hắc Y. Tên núi xuất phát từ một truyền thuyết về một tướng thời Trần được coi là thần Hắc Y, người có công lớn trong việc chống quân xâm lược. Theo truyền thuyết, sau khi bị thương, ông trở về núi và "hóa" tại đây. Cảnh sắc trên núi Hắc Y rất đa dạng với những vườn cây, ao cá, bàn cờ tiên v.v.

3. Lễ Hội đền Đại Cại

Hàng năm, cư dân tại đây tổ chức lễ hội Đền Đại Cại diễn ra trong hai ngày. Ngày lễ chính diễn ra vào rằm tháng giêng, gồm hai phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức để tưởng nhớ công lao của những vị danh nhân đã có công xây dựng thành lũy, khai sơn lập làng, mở chợ, thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Đặc biệt, người ta cầu Bà phù hộ cho mùa màng tươi tốt và sự an khang thịnh vượng cho cộng đồng.

Phần hội thu hút rất nhiều người tham gia với các hoạt động cộng đồng đa dạng, bao gồm chương trình văn nghệ, các môn thể thao hiện đại và các trò chơi dân gian đặc sắc. Tham gia các trò chơi này, bạn sẽ tạo ra những kỷ niệm khó quên với các tiết mục thi đua thuyền hoặc cùng trai gái bản làng tham gia trò ném còn. Lễ hội Đền Đại Cại không chỉ là dịp để kỷ niệm và tưởng nhớ, mà còn là cơ hội để cộng đồng kết nối và tận hưởng những niềm vui đầy sôi động.

Nếu bạn đam mê khám phá các di tích khảo cổ, quần thể di tích Chùa tháp Hắc Y – Đền Đại Cại sẽ là điểm đến mơ ước của bạn! Ngoài ra, nếu bạn muốn trải nghiệm bản sắc văn hóa dân tộc, hãy tham gia lễ hội Đền Đại Cại cùng với những người dân tộc Tày và Dao.

Bên cạnh việc khám phá Chùa tháp Hắc Y – Đền Đại Cại và tham gia lễ hội tại đó, du lịch Yên Bái còn nhiều lễ hội khác nữa. Lễ hội Xên Mường của đồng bào Thái-Mường, hay Lễ hội đình làng Dọc - ngày hội đậm đà màu sắc của người Tày cổ là những điểm đến thú vị. Còn rất nhiều lễ hội khác của các dân tộc tại Yên Bái đang chờ đón bạn khám phá!

Bình Luận